W przypadku szczupłej produkcji (lean production, lean manufacturing), jednym z głównych zagadnień w zakresie kształtowania strumieni wartości jest zagadnienie alokacji produktów do tzw. rodzin wyrobów. W spotykanej literaturze naukowej, jak chociażby popularnych poradnikach biznesowych: Naucz się widzieć (Learning to see), Tworzenie ciągłego przepływu (Creating continous flow), czy Doskonalenie przepływu materiałów (Making materials flow), autorzy prezentują bardzo proste, klarowne przykłady macierzy rodzin wyrobów. W takich warunkach alokacja wyrobów do rodzin nie napotyka problemów i może być przeprowadzona bezbłędnie drogą intuicyjną.
Tabela. Macierz wyrobów z wyodrębnioną
rodziną wyrobów – przykład idealistyczny
Jednak w przypadku macierzy liczących kilkadziesiąt produktów, z których wykonanie każdego z nich liczy kilkanaście operacji (częściowo niekiedy tych samych), sytuacja wcale już nie wydaje się taka prosta i intuicyjna.
Kształtowanie rodzin wyrobów w szczupłej produkcji bazuje na paradygmacie specjalizacji przedmiotowej, która nakazuje łączyć ze sobą te operacje (stanowiska produkcyjne), które pośredniczą w wykonywaniu tego samego wyrobu. Głównym kryterium projektowania rodzin wyrobów jest zatem podobieństwo technologiczno – organizacyjne produktów. Określenie stopnia podobieństwa dwóch wyrobów dobywa się poprzez badanie nakładania się ich marszrut technologicznych (technologia produkcji). W tym celu należy stworzyć macierz, taką jak ta przedstawiona w tabeli powyżej, która ma charakter binarny: 1 – oznacza, że dany wyrób jest wykonywany na danym stanowisku roboczym, 0 – przypadek odwrotny. Współczynnik podobieństwa technologiczno – organizacyjnego, oblicza się następująco (przykład obrazuje relację między wyrobem A i B):
Otrzymana wielkość podobieństwa mieści się w przedziale <0÷1>. Zero oznacza brak podobieństwa między wyrobami (wykorzystanie w każdym przypadku odmiennej, indywidualnej technologii; brak wspólnych operacji). Jeden oznacza, iż marszruty technologiczne obu wyrobów są identyczne, względnie technologia wykonania jednego wyrobu zawiera się całkowicie w marszrucie technologicznej drugiego wyrobu (druga część zdania jest interpretacją zaprezentowanego przykładu obliczeniowego). Liczba z zakresu (0÷1) informuje o tym, iż porównywane wyroby mają wspólne niektóre operacje (są wykonywane na tym samym stanowisku roboczym) – im jest to wielkość bliższa jedności, tym związek ten jest bardziej ścisły. Szczegóły przykład rzeczywistej analizy asortymentu został przedstawiony w pracy www.logforum.net/pdf/4_2_4_2008.pdf (strony 4 - 6).
W ramach konkluzji pozwalam sobie zadać pytanie do dalszej dyskusji: czy w warunkach szczupłej produkcji prowadzenie tak szczegółowych obliczeń podobieństwa pomiędzy wyrobami ma sens? Jakie Państwo widzą zalety a jakie wady zaprezentowanego podejścia analitycznego w kontekście lean production?
Doktor nauk technicznych, adiunkt w Katedrze Systemów Logistycznych Wyższej Szkoły Logistyki w Poznaniu. Autor i współautor około 40 publikacji naukowych, 6 projektów wdrożeniowych dla przemysłu, uczestnik 4 grantów badawczych. Oprócz działalności edukacyjnej prowadzi także szkolenia biznesowe oraz udziela doradztwa w przemyśle. Zajmuje się tematyką zarządzania i logistyki. Specjalizuje się w obszarze logistyki, zaopatrzenia i produkcji.
Komentarze